by
Stavros Mavroudeas
My articles My siteAbout meMy booksMy videos
Follow on:Twitter

Ακολουθούν παρακάτω τα βασικά σημεία της παρέμβασης μου στην Ημερίδα της Πρωτοβουλίας Διαλόγου για Συγχρονο Κομμουνιστικό Πρόγραμμα και Κόμμα

Πρωτοβουλία Διαλόγου για σύγχρονο κομμουνιστικό πρόγραμμα και κόμμα

Πολιτική-θεωρητική ΗΜΕΡΙΔΑ

«Καπιταλιστικές ολοκληρώσεις και Ευρωπαϊκή Ένωση. Μια σύγχρονη κομμουνιστική απάντηση»

Σάββατο 30 Μαρτίου 2019, Πολυχώρος «Μολύβι»

«Είκοσι χρόνια ευρώ: Η ΟΝΕ αναπόσπαστο κομμάτι της πολιτικής του κεφαλαίου και της ΕΕ»

Σταύρος Μαυρουδέας

καθηγητής Πολιτικής Οικονομίας

Τμήμα Κοινωνικής Πολιτικής Πάντειο Πανεπιστήμιο

Βασικά σημεία

• Η ευρωπαϊκή ενοποίηση είναι ένα ιμπεριαλιστικό εγχείρημα, δηλ. οικον. εκμετάλλευσης μεταξύ οικονομιών. Το εγχείρημα αυτό δεν επιδέχεται μεταρρύθμιση.
• Βασικός οικον. μηχανισμός: η εκμετάλλευση των λιγότερο αναπτυγμένων οικονομιών από τις περισσότερο αναπτυγμένες μέσω μεταφορών αξίας από τις πρώτες στις δεύτερες
• Ο μηχανισμός αυτός λειτουργεί τόσο στο εσωτερικό της ΕΕ όσο και μεταξύ της ΕΕ και άλλων λιγότερο αναπτυγμένων οικονομιών
• Συνεπώς, η ΕΕ διαιρείται στο κυρίαρχο ευρω-κέντρο και στην κυριαρχούμενη ευρω-περιφέρεια
• Το εγχείρημα της ΕΕ είναι σήμερα σε βαθύτατη κρίση
• Η Αριστερά και το εργατικό κίνημα πρέπει να αγωνιστεί για την διάλυση της ΕΕ. Αυτό για την χώρα μας συνίσταται στην πάλη για την συνολική αποδέσμευση από την ΕΕ (και όχι απλά την από μόνη της ατελέσφορη έξοδο από την ΟΝΕ).

Υπο-ενότητες

• Μία περιοδολόγηση της ευρωπαϊκής ενοποίησης
• Επισκόπηση των Κυρίαρχων και των Ετερόδοξων (Ριζοσπαστικών) αναλύσεων για την ευρωπαϊκή ενοποίηση
• Κεντρικά στοιχεία της Μαρξιστικής ανάλυση και ενός Αριστερού προγράμματος αποδέσμευσης από την ΕΕ

Ι. Περιοδολόγηση της ευρωπαϊκής ενοποίησης

• Η διαδικασία της ευρ. ενοποίησης ξεκινά μετά τον 2οΠ.Π. σαν προσπάθεια ανοικοδόμησης και σταθεροποίησης του καπιταλισμού στην Ευρώπη υπό την ηγεμονία των ΗΠΑ και απέναντι στην εξωτ. απειλή από το Ανατολικό Μπλοκ και την εσωτ. από το εργατικό κίνημα (1950s – 1974):

➢Το Marshall Plan και το σύστημα του Bretton Woods αποτέλεσαν το πλαίσιο της.

➢Οι πολυεθνικές των ΗΠΑ έπαιξαν κρίσιμο ρόλο.

➢Το αρχικό εγχείρημα διαμορφώθηκε με Κεϋνσιανές αντιλήψεις και κορπορατιστικές δομές (ορθοδοξία της εποχής εκείνης) .

➢Βασικό εσωτερικό μέλημα: η γεφύρωση του παραδοσιακού Γαλλο-Γερμανικού ανταγωνισμού. Όχημα: η ανασυγκρότηση της Δ.Ευρώπης ως περιφερειακού ιμπεριαλιστικού μπλοκ (εκμεταλλευόμενου άλλες περιοχές) με το ΗΒ σαν τοποτηρητή των ΗΠΑ.

➢Στην αρχική σύνθεση περιλαμβάνονταν μόνο αναπτυγμένες καπιταλιστικές οικονομίες.

➢Η αρχική δομή ήταν κυρίως οικονομική με πυλώνες την Κοινή Αγορά (εμπορική απορρύθμιση) και την ΚΑΠ (διοικητικό σύστημα).

➢Περιορισμένες δομές πολιτικής συνεργασίας.

• Η παγκ. κρίση του 1974 και η συνακόλουθη διασάλευση των δυτικών διεθνών δομών (κατάρρευση Bretton Woods κλπ.) εγκαινίασε μία περίοδο αστάθειας, ευρω- πεσσιμισμού και αποτυχημένων προσπαθειών νομισματικής ενοποίησης (1974- 1985):

➢Η κρίση φθίνουσας κερδοφορίας του 1974 σήμανε το τέλος της μεταπολεμικής δυτικής «χρυσής εποχής» (υψηλοί ρυθμοί μεγέθυνσης κλπ.). Ακολούθησαν μία σειρά σχετικά ατελέσφορων κυμάτων καπιταλιστικών αναδιαρθρώσεων (συντηρητικός Κεϋνσιανισμός, Νεοφιλελευθερισμός εθνικής οικονομίας [Μονεταρισμός])

➢Επίσης επιδεινώθηκαν οι ενδο-ιμπεριαλιστικές αντιθέσεις (π.χ. μονομερείς ενέργειες των ΗΠΑ.

➢Οι ηγεμονικοί ευρωπαϊκοί καπιταλισμοί προσπάθησαν να αντιμετωπίσουν την πίεση των ΗΠΑ κινούμενοι προς την ευρ. νομισματική ενοποίηση (σαν υποστήριγμα στην Κοινή Αγορά μετά την κατάρρευση του Bretton Woods). Διαδοχικές αποτυχημένες προσπάθειες («φίδι στο τούνελ, Ευρ. Νομισματικό Σύστημα κλπ.).

➢Η πρώτη διεύρυνση της ευρ. ενοποίησης με την προσθήκη λιγότερο αναπτυγμένων οικονομιών (Ελλάδα, Ισπανία, Πορτογαλία) γίνεται τόσο για οικον. όσο και για γεωπολιτικούς λόγους  και περιλαμβάνει ένα μικρό μηχανισμό δημοσιον. μεταφορών πόρων (τα προγράμματα βοήθειας).

➢Όμως ο πεσιμισμός κυριαρχεί καθώς και οι εσωτ. αντιπαραθέσεις.

• Η άνοδος του Νεοφιλελευθερισμού, η κατάρρευση του Ανατολ. Μπλοκ και η ενίσχυση της ενοποίησης και των φιλοδοξιών ξεπεράσματος των ΗΠΑ (1985- 2008):

➢Επικρατεί το κύμα καπιταλιστικής αναδιάρθρωσης του Νεοφιλελευθερισμού ανοικτής οικονομίας («παγκοσμιοποίηση») ως μέσο ανάταξης της κερδοφορίας και των δομικών προβλημάτων. Ανάπτυξη του διεθνούς εμπορίου και κεφαλαιακών ροών σαν αντίρροπη δύναμη στην πτωτική τάση του ποσοστού κέρδους.

➢Νέες ενισχυμένες προσπάθειες ευρω. ενοποίησης ενισχυμένες από τον ζωτικό χώρο που παραχώρησε η κατάρρευση του Ανατολ. Μπλοκ (το 1989 και το λεγόμενο ευρωπαϊκό anno mirabilis). Αυξημένη αυτονόμηση από την πατρωνία των ΗΠΑ και φιλοδοξίες αμφισβήτησης της παγκ. πρωτοκαθεδρίας τους (ατζέντα Λισαβώνας κλπ.).

➢Διευρύνσεις με ανατολ. οικονομίες

➢Εμβάθυνση και επέκταση της πολ. ενοποίησης (αναθεώρηση των αρχικών συνθηκών, επέκταση των αρμοδιοτήτων της ΕΕ σε πολλά νέα πεδία)

➢Πιο επιθετική νομισματική ενοποίηση (ΟΝΕ) συνοδευόμενη από ευρύτερους οικον. κανόνες (προβλέψεις της Συνθήκης Maastricht) που αφορούσαν και την δημοσιονομική πολιτική.

❖Συνολικά, στην περίοδο 1980s-2008 οι ηγεμονικοί ευρ. καπιταλισμοί (ο πιο αναπτυγμένος πυρήνας γύρω από την Γερμανία σε μία ολοένα και πιο ανισοβαρή συμμαχία με την Γαλλία) προώθησαν την ευρ. ενοποίηση (μέσω διεθνικών ευρ. δομών που όμως εξέφραζαν συγκεκριμένες εθνικές ηγεμονίες) και προσπάθησαν να αμφισβητήσουν την παγκ. ηγεμονία των ΗΠΑ.

❖Η αμφισβήτηση της πρωτοκαθεδρίας του δολαρίου σαν παγκ. νομίσματος είναι κομβική.

❖Όμως, η επέκταση και εμβάθυνση της ευρ. ενοποίησης επιδείνωσε τα ήδη υπάρχοντα προβλήματα άνισης ανάπτυξης. Ιδιαίτερα η αποκρυστάλλωση της διαφοράς ευρω-κέντρου και ευρω-περιφέρειας (που ξεκίνησε με την Κοινή Αγορά) αποτέλεσε ωρολογιακή βόμβα στα θεμέλια του οικοδομήματος της ΕΕ.

❖Η προσπάθεια ελέγχου των αντιφάσεων αυτών μέσω της Συνθήκης του Maastricht ήταν προσωρινά εφικτή σε περιόδους ακόμη και αδύναμης οικον. μεγέθυνσης. Όμως αποδείχθηκε ατελέσφορη σε περιόδους κρίσης.

❖Η όξυνση του ανταγωνισμού ΗΠΑ-ΕΕ επέφερε πρόσθετα προβλήματα.

• Η παγκ. κρίση του 2007-8 και η συνακόλουθη κρίση της ΕΕ:

➢Η έκρηξη της παγκ. κρίσης του 2007-8 global crisis – κρίση φθίνουσας κερδοφορίας a-la-Marx και όχι χρηματιστικοποίησης) επανέφερε τα ανεπίλυτα προβλήματα της «πραγματικής» οικονομίας στην επιφάνεια ακριβώς την στιγμή που η ΕΕ δοκίμαζε να κάνει το μεγάλο άλμα προς τα εμπρός.

➢Οι αρχικές ψευδαισθήσεις περί «απο-ζευγαροποίησης» (‘de-coupling’) από τις ΗΠΑ (δηλ. ότι η κρίση αφορά μόνο την τελευταία) διαψεύσθηκαν γρήγορα καθώς η κρίση κερδοφορίας υπέβοσκε και στην Ευρώπη.

➢Η αποτυχημένη «ζαβολιά» της ΕΕ: Με το ξέσπασμα της κρίσης όλοι οι ηγεμονικοί καπιταλισμοί εγκατέλειψαν τα νεοφιλελεύθερα δόγματα και υιοθέτησαν συντηρητικές Κεϋνσιανές πολιτικές (αντι-κυκλική χαλαρή νομισμ. πολιτική και επεκτατική δημοσιον. πολιτική). Όμως η ΕΕ το έκανε πολύ λιγότερο ελπίζοντας ότι θα εκμεταλλευθεί τις «φούσκες» υπερσυσσώρευσης των ανταγωνιστών της και την κατάλληλη στιγμή θα κερδίσει την παγκ. πρωτοκαθεδρία. Συμπληρωματικά, επεδίωξε να μετατρέψει την ευρω-περιφέρεια από πηγή προβλημάτων σε πηγή δύναμης του ευρω-κέντρου μετατρέποντας την σε μία εσωτ ευρ. Κίνα (ειδ. οικον. ζώνη χαμηλών μισθών, φθηνών περιουσιακών στοιχείων, αυξημένης εκμετάλλευσης αλλά και χαμηλής παραγωγ. εξειδίκευσης και προστιθέμενης αξίας μέσα στα πλαίσια πανευρωπαϊκών αλυσίδων αξίας υπό την ηγεμονία του ευρω-κέντρου).

• Το σχέδιο αυτό υπονομεύθηκε τόσο από τους διεθνείς ανταγωνιστές της ΕΕ όσο και από την λαϊκή αντίσταση στις χώρες της ευρω-περιφέρειας κυρίως. Με αποτέλεσμα η ΕΕ αντί για παγκ. ηγεμόνας να γίνει ο νέος «μεγάλος ασθενής» μετά την κρίση του 2007-8.
• Η επιλογή των προγραμμάτων και μόνιμων μηχανισμών λιτότητας έναντι της εργασίας (ιδιαίτερα για την ευρω-περιφέρεια) είναι μονόδρομος για την ευρωπαϊκή ενοποίηση για να διατηρήσει τον ρόλο και τις φιλοδοξίες της στον παγκ. καταμερισμό εργασίας.
• Ταυτόχρονα όμως πυροδοτεί τις εσωτερικές αντιφάσεις της ΕΕ τόσο με την έκρηξη της λαϊκή απέχθειας απέναντι στην ΕΕ όσο και τις διαμάχες μεταξύ των ευρωπαϊκών καπιταλισμών. Η τρέχουσα ενίσχυση των αντι-ΕΕ ρευμάτων είναι χαρακτηριστική.
• Ο ερχομός της «από-παγκοσμιοποίησης» (de-globalization) – δηλ. της επιλογής μάλλον της κυρίαρχης μερίδας της αμερικανικής αστικής τάξης (αλλά και άλλων ισχυρών ιμπεριαλιστικών χωρών) για επιστροφή στις εθνικές βάσεις τους και προστατευτικές πολιτικές – οξύνει τις αντιφάσεις αυτές.
• Μία χρυσή ευκαιρία για την Αριστερά που όμως στην Δύση – λόγω της ήττας και της μετέπειτα ενσωμάτωσης της Δυτικής Αριστεράς – αφήνει το έδαφος ανοικτό στην ακροδεξιά

IΙ. Κυρίαρχες & Ριζοσπαστικές αναλύσεις της ευρωπαϊκής ενοποίησης

• Από τα τέλη του 1980 οι Ευρωπαϊκές Σπουδές κυριαρχούνται από φιλο-ΕΕπροσεγγίσεις – είτε Κυρίαρχες είτε Ετερόδοξες (Ριζοσπαστικές). Πρόκειται για«στρατευμένες» θεωρίες.
• Καμία από αυτές δεν μπορεί να κατανοήσει ικανοποιητικά τα αίτια της κρίσης της ΕΕ και φυσικά να εκφράσει την αυξανόμενη λαϊκή απέχθεια απέναντι στην ΕΕ.
• Οι προσεγγίσεις αυτές πέρασαν από διάφορες φάσεις: από τον αρχικό ενθουσιασμό στον ευρωπεσιμισμό του ‘80 και μετά στο νέο διθυραμβισμό του ‘90 (μέχρι και το ξέσπασμα της κρίσης 2010).

 Κυρίαρχες Θεωρίες

• Οι καταβολές της θ. της Ευρωπαϊκής Ολοκλήρωσης βρίσκονται στην αμερικανική βιβλιογραφία Διεθνών Σχέσεων. Στη συνέχεια αναπτύχθηκαν σαν αυτοτελές πεδίο.

➢Δύο βασικές προσεγγίσεις (απηχώντας αντίστοιχες θ. ολοκλήρωσης):

• Θεσμισμός (επίσης σαν νεολειτουργισμός): η ολοκλήρωση είναι αποτέλεσμα δομικής αναγκαιότητας (όταν δημιουργείται ένας θεσμός παράγει την δυναμική επέκτασης του). Νεότερες εκδοχές εγκατέλειψαν την λογική αυτοματισμού και αναγνώρισαν την δυνατότητα πισωγυρισμάτων (π.χ. Haas (1958); Sandholtz & Zysman (1989), Sandholtz & Stone Sweet (1998)
• Διακυβερνητισμός (προερχόμενος από την νέο-ρεαλιστική σχολή): τα συμφέροντα των εμπλεκόμενων κρατών καθορίζουν την πορεία της ολοκλήρωσης (π.χ. Moravcsik, 1991, 1998).

➢Οι αμερικανικές αναλύσεις είναι πιο θεωρητικές, οι ευρωπαϊκές περισσότερο μελέτες περιπτώσεων (Verdun 2005: 11). Αυτή η διαφοροποίηση συνδέεται με τον ανταγωνισμό ΗΠΑ-ΕΕ. Οι πρώτες υποκρύπτουν κριτικές της ΕΕ. Οι δεύτερες προσπάθειες – συχνά χρηματοδοτούμενες από την ΕΕ – συγκάλυψης ή επίλυσης των προβλημάτων της.

Κριτική των Κυρίαρχων Θεωριών

• Υποθέτουν ότι οι κυρίαρχες ταξικές και οικον. δομές είναι αδιαμφισβήτητες.
• Θεωρούν την ευρ. ενοποίηση απλά ένα «πολιτικό σχέδιο» χωρίς συστημικά θεμέλια: σχέδια, πολιτικές, σημαντικά πρόσωπα (π.χ. Schuman) το οδηγούν.
• Δεν υπάρχουν δομικά στοιχεία ιδιαίτερα στο επίπεδο του τρόπου παραγωγής.
• Συνεπώς η ταξική ανάλυση απουσιάζει ενώ η οικον. περιορίζεται στις πολιτικέςκαι στους στόχους των βασικών φορέων (agents) του σχεδίου.
• Η οικον. έμφαση τους είναι: (α) Στα αμφιλεγόμενα οφέλη για την μεγέθυνση από την απορρύθμιση και την ολοκλήρωση και (β) Στο εάν η ευρωζώνη είναι ή όχι βέλτιστη νομισματική περιοχή (με τις αμερικανικές αναλύσεις να το αρνούνται και τις περισσότερες ευρωπαϊκές να το αποδέχονται ή να προσπαθούν να το διορθώσουν)

Ριζοσπαστικές θεωρίες

• Μέχρι τα μέσα του ‘80:

❑Κυριαρχούνταν από τον Μαρξισμό (π.χ. Mandel (1970), Cocks (1980))

❑Βασίζονταν στην Εργ. Θ. της Αξίας και στην ταξική ανάλυση

❑Ήταν κατά βάση αντίθετες στην ευρ. ενοποίηση θεωρώντας την ένα ιμπεριαλιστικό εγχείρημα

• Από τα μέσα του ‘80 (αρχή της θριαμβολογίας της ΕΕ, κατάρρευση του Ανατολ. Μπλοκ, Νεοφιλελεύθερη ηγεμονία κλπ.) εμφανίζεται μία σημαντική διαφοροποίηση. Τα νέα κύρια χαρακτηριστικά είναι:

❑Έμφαση σε πολιτικά σχέδια και ιδεολογίες και παραγνώριση των δομικών συστημικών παραγόντων (π.χ. έμφαση στις νεοφιλελεύθερες πολιτικές της ΕΕ αντί στο ρόλο του καπιταλισμού)

❑Προβληματισμός για το ποιος ωφελείται από την συγκεκριμένη πορεία της ευρ. ενοποίησης και προσπάθεια μεταρρύθμισης της

❑Παραμερισμός του Μαρξισμού

❑Εγκατάλειψη του ζητήματος του ιμπεριαλισμού

• Οι σημερινές Ριζοσπαστικές αναλύσεις εμφανίζονται ως «Κριτικές Προσεγγίσεις»της ευρ. ενοποίησης και κατηγοριοποιούνται ως εξής:

➢Κοινων. Κονστρουκτιβισμός (προερχόμενος από την Σχολή της Φραγκφούρτης) – π.χ. Diez (1997), Marcussen (2000)

➢Μεταμοντέρνες αναλύσεις– π.χ. Jorgensen (1997), Walker (1989)

➢Νέο-Γκραμσιανές ή Ιστορικο-Υλιστικές προσεγγίσεις – π.χ. Cox (1985)

➢Το ρεύμα της επιλεγόμενης Κριτικής Πολ. Οικονομίας

• Το υπόστρωμα τους είναι η ήττα του εργατικού κινήματος στη Δ. Ευρώπη και η διάλυση και ενσωμάτωση της Δυτικής Αριστεράς:

➢Ο δικαιωματισμός   και η «πολιτική ορθότητα» αντί της ταξικής πολιτικής

➢Τα νέα κοινωνικά κινήματα (φεμινισμός, οικολογία κλπ.) αντί της κεντρικότητας της εργατικής τάξης

➢Ένας απροσδιόριστος αντι-καπιταλισμός αντί της σοσιαλιστικής προοπτικής

➢Η αποδοχή της ηγεμονικής ψευδο-θεωρίας της «παγκοσμιοποίησης» και η αφελής προσπάθεια διατύπωσης είτε ουτοπικών υπερ-αριστερών (π.χ. Ενωμένες Ευρωπαϊκές Σοσιαλιστικές Πολιτείες) είτε ρεφορμισστικών (κοινωνική Ευρωπαϊκή Ένωση) προτάσεων

➢Ο πολιτικός ακολουθητισμός πίσω από μεταρυθμιστικές (κεϋνσιανές αντινεοφιλελεύθερες απόψεις) αστικές πολιτικές

Ο Κοινων. Κονστρουκτιβισμός υποδιαιρείται σε (a) μία πιο παραδοσιακή και κριτική προς την ΕΕ άποψη που δίνει μεγαλύτερη έμφαση σε συστημικούς παράγοντες, και (b) στην θεώρηση του Habermas που ασχολείται με την ιδεολογία και είναι φιλική προς την ΕΕ. Ο Κοινων. Κονστρουκτιβισμός επικρίνει τα κοινωνικά θεμέλια της ευρ. ενοποίησης και προτείνει εναλλακτικές πολιτικές γι’ αυτήν. Κατά συνέπεια, ούτε οι πιο ριζοσπαστικές εκδοχές του δεν αμφισβητούν την ευρ. ενοποίηση per se.

Οι Μεταμοντέρνες αναλύσεις είναι σήμερα εντελώς «χαμένες στη μετάφραση και δεν έχουν κανένα κριτικό περιεχόμενο.

Οι Νέο-Γκραμσιανές ή Ιστορικο-Υλιστικές προσεγγίσεις εστιάζουν σε θέματα ιδεολογίας και πολιτικών σχέσεων. Αμφισβητούν την ηγεμονική φύση της ευρ. ενοποίησης (Bieler & Morton (2001), Van Apeldoorn et al. (2003). Ζητούν την ενίσχυση των δημ. διαδικασιών της ΕΕ. Στην ανάλυση τους ουσιαστικά παραποιούν τον Γκράμσι μετατρέποντας τον από ένα κομμουνιστή θεωρητικό και πολιτικό σε ένα μπερδεμένο μεταρρυθμιστή. Επίσης απουσιάζει οποιαδήποτε συνεκτική οικον. ανάλυση.

Η Κριτική Πολ. Οικονομία έχει 3 ρεύματα

1. Την παραδοσιακή Προσέγγιση της Ρύθμισης
2. Την σχολή Παγκ. Πολ. Οικονομίας του York
3. Την σχολή Διεθνούς Πολ. Οικονομίας του Amsterdam

Όλες προέρχονται από τις νεότερες ετερόδοξες θεωρίες μεσαίου βεληνεκούς (Mavroudeas (1999, 2011)) και αντιμετωπίζουν τα γνωστά μεθοδολογικά, αναλυτικά και εμπειρικά προβλήματα των τελευταίων (έλλειψη γεν. θεωρίας, εμπειρισμός, απροσδιοριστία και μετα-δομισμόςκλπ.).

❑Προτείνουν μία σχετικά αδύναμη οικον. ανάλυση που επικεντρώνεται σε οικον. πολιτικές (Νεοφιλελευθερισμός κλπ.) και υποτιμά τις πιο θεμελιακές ταξικές και οικον. δομές. Δεν αμφισβητούν τη ευρωπαϊκή ενοποίηση καθ’ εαυτή αλλά υποστηρίζουν τον κοινων. και δημοκρατικό μετασχηματισμό της.

Κριτική των Ριζοσπαστικών θεωριών

•  Δεν αμφισβητούν την οικον. και ταξική βάση της ευρ. ενοποίησης παρόλο ότι το θέτουν ως ένα από τα καθήκοντα τους.
• Ουσιαστικά θρηνούν για την εγκατάλειψη της αρχικής Κεϋνσιανής και κορπορατιστικής εκδοχής της ευρ. ενοποίησης και την αυξανόμενη αγγλο- σαξωνική νεοφιλελεύθερη ηγεμονία σε διάσταση με τις πιο ηπειρωτικές ευρωπαϊκές προσεγγίσεις (π.χ. Γερμανικός ordo-liberalism). Δεν κατανοούν τους συστημικούς λόγους περάσματος από την μία εκδοχή στην άλλη.
• Ελπίζουν στην επιστροφή κάποιας μορφής Κοινωνικού Φιλελευθερισμού καθώς αναγνωρίζουν ότι η επιστροφή του παραδοσιακού Κεϋνσιανισμού είναι ανέφικτη.
• Απαρνούνται εντελώς την έννοια του ιμπεριαλισμού. Συνεπώς δεν αμφισβητούν συνολικά την ευρ. ενοποίηση αλλά μόνο την τρέχουσα νεοφιλελεύθερη εκδοχή της.

ΙΙΙ. Κεντρικά στοιχεία της Μαρξιστικής ανάλυση και ενός Αριστερού προγράμματος αποδέσμευσης από την ΕΕ

 •    Η Μαρξιστική ανάλυση είναι η μόνη που μπορεί να κατανοήσει ικανοποιητικά τόσο τον χαρακτήρα όσο και τους μετασχηματισμούς αλλά και την κρίση της ευρ. ενοποίησης. Αντίστοιχα μία Αριστερή στρατηγική ενάντια στην ΕΕ είναι η μόνη που μπορεί να δώσει θετική διέξοδο στην ογκούμενη λαϊκή απέχθεια απέναντι στην ΕΕ και να μην την αφήσει έρμαιο στην ακροδεξιά.

• Τα βασικά αναλυτικά προτερήματα του Μαρξισμού είναι:

➢Ξεκινά από τις θεμελιακές ταξικές και οικον. δομές και σχέσεις και με βάση αυτές μελετά πολιτικά σχέδια και ιδεολογικές τάσεις.

➢Η οικον. ανάλυση του – μέσω της Εργασιακής Θ. της Αξίας – ξεκινά από την σφαίρα της παραγωγής και στη συνέχεια εξετάζει την σφαίρα της κυκλοφορίας. Έτσι αποφεύγει την παραπλανητική εστίαση σε βραχυχρόνια φαινόμενα (όπως την λεγόμενη «χρηματιστικοποίηση») και εντοπίζει τα θεμελιακά οικον. προβλήματα πίσω από βραχυχρόνιες ανισορροπίες.

➢Κατανοεί ότι οι διεθνείς σχέσεις (τόσο οι οικον. όσο και οι πολιτικές) είναι ένας «πόλεμος» (με νικητές και ηττημένους) και όχι ένας «παράδεισος για όλους». Αυτό εκφράζεται ιδιαίτερα στην οικονομική Θεωρία του Ιμπεριαλισμού (σε αντίθεση με την κυρίαρχη Θεωρία των Συγκριτικών Πλεονεκτημάτων).

➢Απορρίπτει την εσφαλμένη θ. περί παγκοσμιοποίησης και κατανοεί ρεαλιστικά πως το καπιταλιστικό σύστημα περνά από περιόδους αυξημένης διεθνοποίησης σε άλλες επιστροφής στις εθνικές βάσεις του.

➢Έχει μία ρεαλιστική κατανόηση τόσο του διεθνούς εμπορίου όσο και των υπόλοιπων διεθνών οικον. σχέσεων (επενδύσεις χαρτοφυλακίου, άμεσες ξένες επενδύσεις). Με βάση την αντίληψη ότι οι διεθνείς σχέσεις είναι ανταγωνισμός («πόλεμος») εξηγεί πως προκύπτουν σχέσεις οικον. εκμετάλλευσης μεταξύ χωρών με την μεταφορά αξίας από τις λιγότερο αναπτυγμένες στις περισσότερο αναπτυγμένες οικονομίες. Ο μηχανισμός αυτός στο διεθνές εμπόριο λειτουργεί μέσω του απόλυτου πλεονεκτήματος (και όχι του συγκριτικού). Παραπλήσιοι μηχανισμοί λειτουργούν και στις άλλες 2 κατηγορίες.

➢Με την έννοια της ιμπεριαλιστικής πυραμίδας και του υπο-ιμπεριαλισμού κατανοεί ικανοποιητικά την σύνθετη δομή του ιμπεριαλιστικού συστήματος και ιδιαίτερα (όπως στην ελληνική περίπτωση) πως μία χώρα μπορεί να υπόκειται σε ιμπεριαλιστική εκμετάλλευση και ταυτόχρονα να εκμεταλλεύεται άλλες χώρες (έστω και περιστασιακά).

• Από την Μαρξιστική ανάλυση προκύπτει μία αντίστοιχη πολιτική στρατηγική απέναντι στην ΕΕ:

➢Απορρίπτεται η μυθοπλασία της «κοινων. Ευρώπης» (δηλ. η ψευδαίσθηση ότι το εγγενώς αντιδραστικό εγχείρημα της ευρωπαϊκής ενοποίησης μπορεί να μεταρρυθμισθεί)

➢Απορρίπτεται επίσης ο ατελέσφορος ευρωσκεπτικισμός της προσωρινής ή μόνιμης διάλυσης της ΟΝΕ με διατήρηση της ΕΕ (άλλωστε ο βασικός εκμεταλλευτικός μηχανισμός βασίζεται στην Κοινή Αγορά και δευτερευόντως στην ΟΝΕ)

➢Προκρίνεται η πάλη για την διάλυση της ΕΕ και για κάθε επιμέρους χώρα της αποδέσμευσης από αυτήν

• Επικαιρότητα της θέσης του Lenin (1915): «από τη σκοπιά των οικονομικών συνθηκών του ιμπεριαλισμού […] οι Ηνωμένες Πολιτείες της Ευρώπης, υπό τον καπιταλισμό, είναι είτε αδύνατες είτε αντιδραστικές»

Η στρατηγική της αποδέσμευσης από την ΕΕ

➢Αποδέσμευση με ή χωρίς επιθετικούς προσδιορισμούς; Φυσικά χωρίς

➢αναγνώριση των βαθιών δομικών προβλημάτων της παραγωγικής δομής της ελληνικής οικονομίας

➢στα πλαίσια της ευρωπαϊκής ιμπεριαλιστικής ενοποίησης δεν υπάρχουν θετικές προοπτικές για την Ελλάδα

➢υιοθέτηση ενός υποδείγματος αυτόκεντρης ανάπτυξης της ελληνικής οικονομίας προς όφελος των λαϊκών συμφερόντων και σε σοσιαλιστική κατεύθυνση

➢Μία εθνική οικονομία που να έχει εσωτερική συνοχή (και ιδιαίτερα ισχυρές διακλαδικές διασυνδέσεις προς τα εμπρός και προς τα πίσω), να λειτουργεί με κριτήριο τις δικές της ανάγκες και να ακολουθήσει μία αυτοτελή και διακριτική εξωτερική οικονομική πολιτική.

• Αυτός ο στρατηγικός στόχος δεν χωρά μέσα στα πλαίσια της ΕΕ (και όχι απλάτης ΟΝΕ).

➢Πρόγραμμα βραχυπρόθεσμων και μακροπρόθεσμων αξόνων.

• Φάσεις του προγράμματος:

(1) «Ειδική οικονομική περίοδος»: περίπου πολεμικής αντιπαράθεσης με την ΕΕ και την Δύση, έκτακτα οικον. μέτρα, δραστική και δυναμική παραγωγ. αναδιάρθρωση

(2)  Περίοδος σταθεροποίησης (περίοδος κρατικού καπιταλισμού): χαλάρωση αρκετών έκτακτων μέτρων, έμφαση στη μεγέθυνση, σχεδιασμός στη βάση 2-τομεακού υποδείγματος Preobrazhensky (καπιταλιστικός – σοσιαλιστικός τομέας).

(3) Περίοδος σοσιαλιστικής μετάβασης: η ισορροπία του 2-τομεακού υποδείγματος αλλάζει αποφασιστικά προς τον σοσιαλιστικό τομέα.

➢Βραχυπρόθεσμοι άξονες:

• Έξοδος από την ΕΕ (και συνεπώς και από την ΟΝΕ) για να γίνει δυνατή η υλοποίηση του προγράμματος αυτού.
• Μονομερής διαγραφή εξωτερικού χρέους.
• Έλεγχος στην κίνηση των κεφαλαίων έτσι ώστε να αποτραπεί η φυγή κεφαλαίων στο εξωτερικό.
• Εθνικοποίηση του τραπεζικού συστήματος.
• Σύστημα προοδευτικής φορολογίας για να εξευρεθούν πόροι από την φορολόγηση του εισοδήματος και του πλούτου του κεφαλαίου με την ταυτόχρονη πάταξη της φοροδιαφυγής και φοροαποφυγής του κεφαλαίου και των ανώτερων εισοδηματικά στρωμάτων.
• Ελεγχόμενη διολίσθηση της ισοτιμίας του νομίσματος μαζί με ένα σύστημα ελέγχου των τιμών (αποφυγή πληθωριστικών αυξήσεων). Αξιοποίηση άλλων εργαλείων (π.χ. σύστημα πολλαπλών συναλλαγματικών ισοτιμιών, εμπορικές συναλλαγές barter, currency swaps κλπ.).
• Εκτεταμένο σύστημα ελέγχου τιμών

Ο  άμεσος στόχος είναι η εξισορρόπηση μεταξύ του εξωτερικού, του ιδιωτικούκαι του δημόσιου τομέα με τον τελευταίο να παίζει τον κεντρικό ρόλο. Συνακόλουθη νομισματική, δημοσιονομική και εισοδηματική πολιτική.

➢Μακροχρόνιοι άξονες:

• Καθολικό και υποχρεωτικό σχέδιο παραγωγικής αναδιάρθρωσης με κοινωνική ιδιοκτησία και έλεγχο των βασικών οικονομικών κλάδων. Δεν μπορεί αφελώς – μέσω υπεραριστερών λεκτικών αφελειών – να χαρίζεται ο όρος της «παραγωγικής αναδιάρθρωσης».
• Αυτή η σχεδιασμένη παραγωγική αναδιάρθρωση προϋποθέτει αλλά και συνεπάγεται ανάλογη βιομηχανική πολιτική (δημιουργίας, προστασίας και στήριξης συγκεκριμένων κλάδων). Δεν μπορεί να ακολουθήσει απλά την υπάρχουσα δομή.
• Επίσης συνεπάγεται μία αυτόνομη διεθνή οικον. πολιτική με τη συνεργασία με εναλλακτικά στη Δύση διεθνή οικον. δίκτυα.

➢Το σχέδιο παραγωγικής ανασυγκρότησης: βασικός στόχος η δημιουργία μίας αυτόκεντρης (αλλά όχι κλειστής) οικονομίας

1. Επανεκβιομηχάνιση (μέσω 5-ετών πλάνων αναδιάρθρωσης και υποκατάστασης εισαγωγών)
2. Ανασυγκρότηση του αγροτικού τομέα με στόχο την διατροφική επάρκεια, την καθετοποίηση και την βιομηχανοποίηση (έμφαση στην κτηνοτροφία κλπ.)
3. Ανάπτυξη μία υψηλότερης τεχνολογικής εξειδίκευσης ιδιαίτερα σε κλάδους αιχμής

• Βασικός άξονας ο δημόσιος τομέας μέσω του ΠΔΕ. Κρατικός έλεγχος των βασικών και στρατηγικών τομέων. Εκτεταμένη και επιτακτική βιομηχ. πολιτική. Εθνικοποίηση πολλών ιδιωτ. επιχειρήσεων (ιδιαίτερα των υπερχρεωμένων στο τραπεζικό σύστημα και λειτουργούντων κάτω από την παραγωγ. δυναμικότητας τους). Ένα πρώτο «μέρισμα μεγέθυνσης» (growth dividend) με την πλήρη λειτουργία τους.
• Ο ιδιωτ. τομέας θα έχει ένα υποδεέστερο και συμπληρωματικό ρόλο.
• Επιπρόσθετοι στόχοι βραχυχρόνιας οικον. πολιτικής:

(1) Σταδιακή επίτευξη πλήρους απασχόλησης

(2) Μισθολογική πολιτική διασφάλισης αξιοπρεπούς επιπέδου διαβίωσης για τους εργαζόμενους

(3) Μετά το μάλλον αναπόφευκτο αρχικό σοκ, ένας διατηρήσιμος ρυθμός μεγέθυνσης της οικονομίας

(4) Εξισορρόπηση του Ισοζυγίου Τρεχουσών Συναλλαγών μέσω (α) αποκήρυξης εξωτ. χρέους και (β) εξισορρόπησης εμπορικού ισοζυγίου. Αναμενόμενα προβλήματα σε τουριστικό τομέα. Fast track ανάπτυξη δραστηριοτήτων παραγωγής ενδιάμεσων εισροών.

(5)Αντίστοιχη δημοσιονομική και νομισματική πολιτική.

Η σημερινή πολιτική συγκυρία

• Η αποτυχία εκμετάλλευσης της βαθιάς κρίσης του ελληνικού καπιταλισμού δείχνει ταόρια και τις αδυναμίες των σημερινών συγκροτήσεων της επαναστατικής Αριστεράς

• Η επικράτηση του ΣΥΡΙΖΑ, η (αναμενόμενη) προδοσία και το σημερινό τέλμα οδηγείσε μία προϊούσα κρίση ταυτότητας τα υπάρχοντα σχήματα αλλά και ευρύτερα τον κόσμο της Αριστεράς

• Σε εποχές κρίσης ταυτότητας (ή και ταυτοτήτων) ή αμυντικές (και τεχνητές)συγκολλήσεις δεν αποτελούν διέξοδο σωτηρίας αλλά συνταγή καταστροφής

• Να μιλήσουμε για την ταμπακιέρα: Η κρίση ταυτότητας βάζει επί τάπητος την ανάγκηεπαναπροσδιορισμού της με πιο αποτελεσματικό και μάχιμο περιεχόμενο – επαναφέρει το κομματικό ζήτημα στο επίκεντρο: με τι κομμουνιστικό κόμμα και ποιο πρόγραμμα

• Για να μην πάει άλλη μία ιστορική περίοδος χαμένη, για να μην γίνει το ελληνικό2019 το ανάλογο του Δυτικού 1989: σοβαρότητα (στη διακρίβωση των ζητημάτων), ακρίβεια (στις απαντήσεις), αίσθηση του πολιτικού χρόνου και συνειδητή πειθαρχία (στις κοινές καταλήξεις)